Het aantal suïcides onder jongeren en jongvolwassenen neemt toe. Op dit moment verliezen we per maand gemiddeld een klaslokaal aan jongeren en jongvolwassenen door zelfdoding. Het is zelfs de nummer één doodsoorzaak onder hen. De cijfers zijn zeer zorgwekkend, met name onder jongvolwassenen, en vragen om meer inspanningen om deze trend te keren.
Alleen samen kunnen we het aantal suïcides onder jongvolwassenen terugdringen. Daarom roepen we iedereen op om mee te helpen. Er zijn gelukkig al veel goede initiatieven die werken. Maar het bereik kan groter. Op deze pagina hebben we veel initiatieven gebundeld en kunt u eenvoudig aansluiten.
Onze aanpak is gebaseerd op drie uitgangspunten:
Ons uiteindelijke doel is het aantal suïcides en suïcidepogingen onder jongvolwassenen in Nederland terug te dringen. Om deze ambitie te realiseren, werken we met vier veranderdoelen, die rechts in de trechter te zien zijn:
Het eerste doel ‘brede mentale weerbaarheid versterken’ richt zich op alle jongvolwassenen. De andere doelen richten zich op een steeds specifiekere doelgroep. Zo richt het vierde doel ‘effectieve zorg bieden bij suïcidaliteit’ zich op de groep jongvolwassenen die zorg nodig hebben. Aan de eerste drie veranderdoelen kan iedere organisatie bijdragen, aan het laatste veranderdoel alleen organisaties in de zorg.
Lees meer over de kenmerken van jongvolwassenen die zijn overleden door suïcide of jongvolwassenen met suïcidale gedachten.
Helpt u of uw organisatie ook mee om suïcide onder jongvolwassenen terug te dringen? Bekijk in onderstaand overzicht welke initiatieven er zijn en waar u bij aan kunt sluiten. Alle initiatieven helpen om het uiteindelijke doel te bereiken.
Mist u een initiatief? Laat het ons weten door contact op te nemen met samenmindersuicide@113.nl
* Makkelijk toepasbare training
Zoekt u specifiek informatie & inspiratie rond studentenwelzijn in het onderwijs? Kijk dan ook in de landelijke kennisbank studentenwelzijn. Daarmee werkt u indirect ook aan suïcidepreventie.
De Commissie Actuele Nederlandse Suïcideregistratie (CANS) constateerde zowel in 2021 als in 2022 dat de incidentie van suïcide onder jongeren tot 30 jaar hoger lag dan in voorgaande jaren. Onder deze doelgroep neemt het aantal suïcides al jarenlang toe, maar in de afgelopen twee jaar was er een sterkere toename. Nadere bestudering van de cijfers laat zien dat het om jongvolwassenen (20-30 jaar) gaat, met name jongvolwassen mannen.
Als vervolg op dit onderzoek heeft Stichting 113 Zelfmoordpreventie een verdiepend onderzoek uitgevoerd naar suïcidaliteit onder jongvolwassenen.
Lees hieronder meer over dit onderzoek, raadpleeg de factsheet en de flyer of kijk naar het webinar.
In 2023 heeft 113 Zelfmoordpreventie een verdiepend onderzoek uitgevoerd naar suïcidaliteit onder jongvolwassenen. De aanbevelingen luiden als volgt:
1. Praat met jongvolwassenen over hoe zij zich voelen en bied hen laagdrempelige hulp
2. Informeer jongvolwassenen over hulpmogelijkheden bij suïcidaal gedrag en sluit professionele hulpverlening beter aan bij de behoeften
3. Verbeter de mentale weerbaarheid en bied perspectief en zingeving
4. Vergroot de sociale media wijsheid en gebruik sociale media voor de verspreiding van suïcidepreventie initiatieven.
De factsheet is opgesteld door 113 Zelfmoordpreventie en gepubliceerd in november 2023. Hierin staan de aantallen en kenmerken van jongvolwassenen overleden door zelfdoding, prevalentie van suïcidale gedachten onder jongvolwassenen en hun behoeften voor hulp en ondersteuning.
Grafiek: Zelfdodingen tussen 2000 en 2022 in Nederland onder jongvolwassenen tussen 20-30 jaar relatief per 100.000. Bron: CBS/Statline, 2023.
In 2021 en 2022 overleden er in totaal 478 jongvolwassenen aan zelfdoding. Daarmee is het doodsoorzaak nummer 1. Het merendeel was man (70%). Hieronder zijn een aantal andere kenmerken te zien van deze jongvolwassenen. Bron: CBS microdata.
* Dit betreft percentages van jongvolwassenen die tussen 2002 en 2022 geregistreerd hebben gestaan bij een opleiding (n=444).
** Dit betreft het percentage van jongvolwassenen overleden aan suïcide in 2022.
In september 2023 gaf ruim 1 op de 6 jongeren en jongvolwassenen tussen de 12-25 jaar (17%) aan serieuze gedachten aan zelfdoding te hebben. Dit is een verdubbeling van twee jaar geleden. Bron: RIVM, 2023.
De afdeling onderzoek van 113 Zelfmoordpreventie heeft in 2022 een spoedonderzoek verricht naar de kenmerken van jongvolwassenen (20 tot 30 jaar) die recent (2021-2022) om het leven zijn gekomen door suïcide en jongvolwassenen die kampen met suïcidale gedachten. De resultaten zijn hieronder samengevat.
Ga je meer vertellen over suïcidaliteit onder jongvolwassenen, bijvoorbeeld op een evenement, bijeenkomst of als onderdeel van een workshop? Laat de jongvolwassenen dan zelf hun verhaal vertellen en maak gebruik van de video’s die we met hen hebben ontwikkeld.
Bekijk hier het webinar van 9 september 2024 terug: maak kennis in woord en beeld met jongvolwassenen die worstelden met gedachten aan zelfdoding. Luister naar het verhaal van belangrijke personen uit hun omgeving (thuis, school, wijk, zorg), die hen echt verder hebben kunnen helpen. Hoor welke scholingsmogelijkheden er voor jou zijn om ook van betekenis te zijn voor jongvolwassenen met gedachten aan zelfdoding, waarmee jij in contact staat.
Op 8 juni vond er een bijeenkomst plaats met verschillende organisaties die contact hebben met jongvolwassenen. Het doel van deze bijeenkomst was om gezamenlijk de problematiek en mogelijke oplossingen te bespreken. Het hoofddoel was om ervoor te zorgen dat het suïcidecijfer onder jongvolwassenen wordt verlaagd, waarbij elke organisatie acties zou ondernemen om dit te bereiken. Staatssecretaris Maarten van Ooijen sprak de deelnemers toe via een videoboodschap en benadrukte het belang van gezamenlijke inzet en actie van alle betrokkenen.
In april zijn op de website van SURE-Net tien handvatten voor het doen van onderzoek naar zelfdoding gepubliceerd. Deze handvatten zijn gemaakt door ervaren onderzoekers en experts o.l.v. 113 onderzoeker Yvonne Luigjes op basis van in de praktijk opgedane kennis, wetenschappelijke literatuur en bestaande handreikingen.
Jelena (24) stond een paar jaar geleden op het punt om een einde aan haar leven te maken. Een lang telefoongesprek met een schoolmaatschappelijk werker redde haar leven.
Op donderdag 13 mei vond de tweede live bijeenkomst plaats van de Systematische Aanpak Suïcidepreventie, een implementatieproject dat voortvloeit uit de Landelijke Agenda Suïcidepreventie.
Op donderdag 13 mei vond de tweede live bijeenkomst plaats van de Systematische Aanpak Suïcidepreventie, een implementatieproject dat voortvloeit uit de Landelijke Agenda Suïcidepreventie.
Op donderdag 7 maart vond er een startbijeenkomst plaats van de Systematische Aanpak Suïcidepreventie, een implementatieproject, voortgekomen uit de Landelijke Agenda Suïcidepreventie.
Het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) en 113 Zelfmoordpreventie lanceren vandaag de website ikvoelmerot.nl. De website is een nieuwe online omgeving die specifiek is ontworpen voor jongvolwassenen die zich somber, angstig of eenzaam voelen en gedachten hebben aan zelfdoding. De website is gelanceerd op MBO Utrecht, in het bijzijn van jongvolwassenen.
‘Samen Minder Suïcide’ is een netwerk van partijen en organisaties die middenin de samenleving staan en gedreven zijn om samen, domeinoverstijgend suïcidepreventie verder te brengen.
113 Zelfmoordpreventie
Copyright © 2023. Alle rechten voorbehouden
U kunt bijdragen door campagnes gericht op jongvolwassenen te verspreiden, bekend te maken of aan te sluiten. Enkele campagnes zijn:
In de gratis online VraagMaar-training leren deelnemers hoe ze het gesprek met een jongere kunnen voeren over gedachten aan zelfdoding en daarmee mogelijk iemand kunnen helpen. U kunt bijdragen door de training te volgen en te verspreiden. Bijvoorbeeld door ouders van jongvolwassenen en anderen die in contact komen met jongvolwassenen te vragen de training te volgen.
Voor onderwijsprofessionals, sociaal werkers, etc. die werken met jongeren tussen ongeveer 11 en 18 jaar en ook aandacht willen besteden aan seksuele en genderdiversiteit, is er de e-learning Weet jij hoe het ècht gaat met de jongeren in jouw dagelijkse werk? Uit onderzoek blijkt dat namelijk LHBTI-jongeren veel vaker kampen met depressie dan hun heteroseksuele en cisgender leeftijdsgenoten.
De Checkers is een online tool van MIND Us die mensen in de omgeving van jongeren bewust maakt van hun rol als supportfiguur en hen tools in handen geeft om die rol goed en met vertrouwen te vervullen. Zodat jongeren zich erkend en verbonden voelen.
Als zorgorganisatie kunt u bijdragen door de ‘leidraad suïcidepreventie jongeren, een netwerkbrede werkwijze’ te implementeren (zowel geldig voor 18- als 18+). U kunt onder andere:
Behandeling richten op zowel de suïcidaliteit als de onderliggende problematiek.
Bij de leidraad zijn handreikingen verschenen over:
Kinderen en jongeren ontwikkelen zich het best als het goed met ze gaat. Als ze lekker in hun vel zitten, zichzelf kunnen zijn en gezond en veilig opgroeien in een kansrijke omgeving. Vanuit het onderwijs werken aan welbevinden doe je samen met leerlingen, ouders, professionals in en rond het onderwijs en beleidsmakers. En met een schoolbrede inzet: op alle lagen in en om de school en met verschillende acties en interventies die op elkaar aansluiten.
Meer weten?
Bekijk dan de website van Welbevinden op School, het landelijke kennis- en ondersteuningsprogramma van Pharos en het Trimbos-instituut. Welbevinden op School is er voor professionals in onderwijs, GGD en beleid. De kennis en tools helpen je snel op weg om vanuit een duurzame, gezamenlijke visie te werken aan welbevinden. Welbevinden op School is kennispartner van Gezonde School.
U kunt bijdragen door deze campagnes te verspreiden, bekend te maken of aan te sluiten:
U kunt bijdragen door zoveel mogelijk mensen in uw organisatie die contact hebben met jongvolwassenen op te leiden als gatekeeper. Bekijk het trainingsaanbod voor gatekeepers van 113 Zelfmoordpreventie.
Afgeleid van deze Gatekeepertraining biedt 113 voor toekomstige zorgprofessionals verschillende e-learning modules (inclusief aanvullend lesprogramma) over suïcidepreventievaardigheden, zowel voor alle MBO en HBO Zorg- en Welzijnsopleidingen als voor WO-psychologen.
Als iemand met suïcidale gedachten aanklopt voor hulpverlening is er vaak een wachttijd voor de behandeling kan beginnen. Maar het risico van wachten en niets doen is groot. Als gemeente kunt u helpen de wachttijd te overbruggen door een contract sluiten met de Eigen Kracht Centrale en dit bekend te maken bij zorgprofessionals. De Eigen Kracht Centrale helpt mensen in moeilijke situaties om de eigen regie te pakken door met hun netwerk een plan te maken.
Er bestaan ook herstelacademies en Recovery Colleges waar je ervaringen kunt uitwisselen, steun vindt en van elkaar kunt leren. Via de Mind Atlas en het aanklikken van de optie ‘zelfregie- en herstelcentra’, vind je adressen bij jou in de buurt.
Jongvolwassenen kunnen ook gewezen worden op de WachtVerzachter. Dat is een organisatie die zich inzet voor mensen die in afwachting zijn van psychische hulp. Tot nu toe in Dronten, Utrecht, Lelystad, Nieuwegein en Stichtse Vecht (17+ jaar) en in Kampen en Eindhoven (18- jaar). Zij worden direct gekoppeld aan een ervaringsdeskundige die hun situatie (h)erkent. Jongvolwassenen kunnen meteen aan de slag in een veilige omgeving waarin niets hoeft en alles mag. Daarnaast worden er diverse activiteiten georganiseerd gericht op ontmoeting, ontspanning en verdieping.
Love Your Mind is er voor jongeren van 14 t/m 23 jaar met mentale klachten die op een wachtlijst staan. Het initiatief is ontwikkeld door en voor jongeren. Zij kunnen er terecht voor informatie, advies, voorlichting, (h)erkenning en ontspanning. En kunnen hen vinden in: Den Haag, Zoetermeer, Delft, Rijswijk, Pijnacker-Nootdorp, Westland, Midden Delfland, Wassenaar en Leidschendam-Voorburg.
Inzetten van universele preventie'lessen'
U kunt bijdragen door als school, gemeente of (sport)organisatie algemene preventie’lessen’ te geven aan jongeren. Enkele organisaties die dit aanbieden zijn:
Tip: Beantwoord deze vragen als je een interventie kiest:
U kunt bijdragen door zich bewust te zijn van de risicofactoren en extra alert te zijn bij de jongeren en jongvolwassenen die binnen de risicogroep vallen. Welke onderzoeken zijn relevant?
Als zorginstelling kunt u bijdragen door aan te sluiten bij de communicatiemiddelen van de doelgroep. Maak bijvoorbeeld gebruik van:
Met Rondom Jong van Trimbosinstituut, NCJ en GGD GHOR Nederland versterk je depressiepreventie op scholen en de ketensamenwerking in je regio rond jongeren. Materialen zijn gratis verkrijgbaar.
U kunt bijdragen door laagdrempelige organisaties bekend te maken bij jongvolwassen en initiatieven in de regio op te zetten of te ondersteunen.
Als (grote) werkgeversorganisatie kunt u afspraken maken met instanties die laagdrempelige toegang tot psychologen geven. Wanneer een jongvolwassen medewerker mentale problemen ervaart, kan deze laagdrempelige zorg mogelijk voldoende zijn of de wachtlijstperiode tot de reguliere zorg overbruggen. Het kan gaan om specifieke trainingen, zoals examentraining, of individuele begeleiding.
De cursus Samen Sterk is voor ouders van tieners die somber zijn en/of depressieve gevoelens hebben. En die behoefte hebben aan tips en adviezen, van elkaar en van professionals met specifieke kennis van depressie bij tieners. De cursus bestaat uit een intake en 8 avonden.
De oudertraining Verbindend Gezag van LUMC Curium bij suïcidaliteit heeft als doel is dat ouders zich minder machteloos voelen en hun vermogen als ouder weer kunnen ervaren en inzetten. Daarbij worden ervaringsdeskundigen, ouders en jongeren betrokken. De training bestaat uit 12 sessies en 2 supportersavonden. Kathelijne van Dongen leidt professionals op om deze training te geven. Voor meer informatie over deze en andere trainingen ter preventie van suïcidaliteit , zie haar website www.healing.com
Netwerk Samen Beter In de cursus ‘In verbinding zijn bij suïcidale gedachten’ krijgen ouders en ervaringsdeskundige jongeren inzicht in de mogelijkheden om in verbinding te blijven. De cursus duurt 4 dagdelen en is beschikbaar in Utrecht.
De Studenten Welzijnswijzer helpt studentverenigingen bij het organiseren van preventieve en curatieve maatregelen voor het mentale welzijn van hun leden; een initiatief van Avans Hogeschool en Stichting Lieve Mark.
Houd Moed is een online platform voor iedereen die te maken heeft (gehad) met zelfdoding. Het platform publiceert hoopvolle verhalen van mensen die ooit kampte met suïcidaliteit. U kunt bijdragen door Houd Moed te verspreiden onder jongvolwassenen.
Stichting PraatErover! plaatst gecertificeerde psychische hulpverleners die begaan zijn met jongvolwassenen op studentenverenigingen (gezelligheids- culturele- en sportverenigingen). Op deze manier krijgen studenten toegang tot toegankelijke gratis psychische hulpverlening zonder wachtrij.
Het Trimbos-instituut en Pharos bieden een waardevolle handreiking om gemeenten te ondersteunen bij het ontwikkelen van beleid rond mentale gezondheid voor kinderen en jongeren. De handreiking biedt een helder stappenplan voor het opstellen van een breed gedragen plan, inclusief tips voor beleidsinvulling en inspirerende voorbeelden.
Dan kunt u hen wijzen naar www.stilgeweest.nl of www.toenwashetstil.nl. Deze websites bieden informatie en verhalen van jongeren en volwassenen die lotgenoten zijn. Ze behandelen rouw na zelfdoding, zodat nabestaanden zich minder alleen voelen. Uiteindelijk heeft dit een (bewezen) preventieve werking op verdere zelfdodingen.
U kunt bijdragen door meer awareness te creëren over de voor- en nadelen van sociale media.
Als onderwijsinstelling kunt u bijdragen door te zorgen dat er een suïcidepreventie- en postventieprotocol is. Bekijk de materialen die specifiek zijn ontwikkeld om onderwijsinstellingen hierin te ondersteunen.
Ook kunt u als school bijdragen door een van onderstaande programma’s te implementeren. Sommige programma’s zijn eenvoudiger te implementeren dan anderen. Zo vraagt STORM meer tijd, maar u kunt wel alvast starten met een aantal onderdelen van het programma.
U kunt bijdragen door meer awareness te creëren over de voor- en nadelen van sociale media.
U kunt bijdragen door het gesprek aan te blijven gaan met jongvolwassenen die iemand hebben verloren aan zelfdoding. U kunt ze onder andere verwijzen naar de website Stilgeweest, gericht op jonge nabestaanden van zelfdoding
