Denk je aan zelfdoding?
Heb je nu hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding?

Nu gratis voor onderwijsinstellingen: actieplan wat te doen na een (poging tot) suïcide

Nieuws

20 januari 2023

Een (poging tot) zelfdoding van een leerling heeft enorme impact op medeleerlingen en medewerkers van scholen. Hoe kun je als onderwijsinstelling in dit geval adequaat en zorgvuldig reageren? 113 Zelfmoordpreventie en het Trimbos-instituut ontwikkelden actieplannen voor het voortgezet onderwijs, mbo en hoger onderwijs. De actieplannen bieden medewerkers handvatten hoe te handelen na een (poging tot) suïcide om trauma en kopieergedrag te voorkomen. De actieplannen zijn gratis te downloaden.

 De actieplannen zijn ontwikkeld vanuit het Landelijke Agenda project ‘Ondersteuning voor scholen: hoe te handelen na een (poging tot) suïcide‘. Projectleider Elke Elzinga, onderzoeker bij 113 Zelfmoordpreventie: “Zelfdoding is de belangrijkste doodsoorzaak onder jongeren van 10 tot 25 jaar. De impact op de omgeving na een (poging tot) zelfdoding is enorm. Een leeftijdsgenoot verliezen aan zelfdoding kan een traumatische ervaring zijn voor jongeren. Uit onderzoek blijkt dat met name kwetsbare jongeren twee jaar lang een hoger risico hebben op suïcidale gedachten of gedrag. Daarom is het voor scholen ontzettend belangrijk om adequaat te reageren. Met gecoördineerde ondersteuning kun je als onderwijsinstelling de negatieve gevolgen van een zelfdoding op medeleerlingen en medewerkers beperken. Tijdens het vooronderzoek, mede mogelijk gemaakt door financiering van het UvA Centre for Urban Mental Health, bleek uit gesprekken met scholen dat er veel behoefte is aan handvatten in deze hectische en emotionele tijd. De actieplannen bieden onderwijsinstellingen tips en checklists waar ze op kunnen terugvallen in een periode waarin er veel op ze afkomt.”

Actieplannen afgestemd op type onderwijs

De basis voor de actieplannen is een protocol voor mbo-scholen dat vorig jaar is ontwikkeld door het Trimbos-instituut. Jeroen Baar, onderzoeker bij het Trimbos-instituut: “Vervolgens hebben we interviews afgenomen met medewerkers in het voorgezet onderwijs, mbo en hoger onderwijs om te onderzoeken hoe we de inhoud het best kunnen afstemmen op de specifieke context van deze onderwijsinstellingen. Denk aan de leeftijd van de leerlingen, de samenstelling van de klassen en de manier waarop het onderwijs is ingericht. Uiteindelijk hebben we voor elk onderwijstype twee actieplannen ontwikkeld: één voor een poging tot suïcide van een leerling en één voor suïcide van een leerling.”

De inhoud van de actieplannen

De actieplannen bieden duidelijke handvatten hoe je als onderwijsinstelling adequaat en zorgvuldig kunt handelen na een (poging tot) suïcide. “De actieplannen bieden veel informatie, maar zijn ook praktisch en toegankelijk. Zo bevatten ze voorbeeldbrieven die je kunt sturen naar ouders en leerlingen”, vertelt Jeroen. “Ook leggen we per fase duidelijk uit welke stappen je moet nemen. Wat moet je als school bijvoorbeeld doen direct na het binnenkomen van de melding, hoe reageer je de uren daarna en waar moet je aan denken in de tijd tussen het overlijden en de uitvaart? Ook behandelen we de tijd na de uitvaart en de nazorg op de lange termijn.”

Hart onder de riem

Jeroen wil met de actieplannen onderwijsinstellingen een hart onder de riem steken: “De impact van een (poging tot) zelfdoding van een leerling is enorm en zorgt voor veel onrust, onzekerheden en vragen. Wat moet je wel of juist niet doen? Je wilt er eigenlijk niet over nadenken, omdat je hoopt dit nooit mee te maken. Maar juist die voorbereiding maakt dat je beter weet wat te doen.”

Webinar 2 februari

Meer weten over goed reageren na een (poging tot) suïcide in het onderwijs? Op 2 februari van 16:00 tot 17:30 uur organiseren 113 Zelfmoordpreventie en Trimbos-instituut een webinar voor onderwijsinstellingen. In de webinar komen experts aan het woord en geven we toelichting op de actieplannen. Zo vertelt Evelien van Goor, Kwartiermaker bij 113, over haar ervaringen met het ondersteunen van scholen in het omgaan met suïcidaliteit. Bent u erbij? Meld u gratis aan.

Download het actieplan

Ga direct aan het de slag met het actieplan.

 

 

 

 

Inzetten van selectieve preventielessen

Ook kunt u als school bijdragen door een van onderstaande programma’s te implementeren. Sommige programma’s zijn eenvoudiger te implementeren dan anderen. Zo vraagt STORM meer tijd, maar u kunt wel alvast starten met een aantal onderdelen van het programma.

  • STORM is een wetenschappelijk onderbouwde, preventieve aanpak die tot doel heeft een depressie of suïcide bij jongeren vóór te zijn 
  • Geestkracht is gericht op het ondersteunen van jongeren met een psychische kwetsbaarheid
  • MAZL van NJC richt zich op de jongeren die frequent verzuimen op het MB

Hulp inkopen en beschikbaar stellen

Als (grote) werkgeversorganisatie kunt u afspraken maken met instanties die laagdrempelige toegang tot psychologen geven. Wanneer een jongvolwassen medewerker mentale problemen ervaart, kan deze laagdrempelige zorg mogelijk voldoende zijn of de wachtlijstperiode tot de reguliere zorg overbruggen. Het kan gaan om specifieke trainingen, zoals examentraining, of individuele begeleiding.

Aansluiten bij de communicatiemiddelen van de doelgroep

Als zorginstelling kunt u bijdragen door aan te sluiten bij de communicatiemiddelen van de doelgroep. Maak bijvoorbeeld gebruik van:

Inzetten van overbrugging van wachttijd via de Eigen Kracht Centrale

Als iemand met suïcidale gedachten aanklopt voor hulpverlening is er vaak een wachttijd voor de behandeling kan beginnen. Maar het risico van wachten en niets doen is groot. Als gemeente kunt u helpen de wachttijd te overbruggen door een contract sluiten met de Eigen Kracht Centrale en dit bekend te maken bij zorgprofessionals. De Eigen Kracht Centrale helpt mensen in moeilijke situaties om de eigen regie te pakken door met hun netwerk een plan te maken.

Inzetten van de leidraad: suïcidepreventie jongeren, een netwerkbrede werkwijze in het gehele zorgdomein

Als zorgorganisatie kunt u bijdragen door de ‘leidraad suïcidepreventie jongeren, een netwerkbrede werkwijze’ te implementeren (zowel geldig voor 18- als 18+). U kunt onder andere:

  • Alle professionals een suïcidepreventie training laten volgen en voldoende tijd geven voor reflectie
  • Samen met alle cliënten die kampen met suïcidaliteit een GEZAMENLIJK signaleringsplan en veiligheidsplan maken
  • Naasten actief betrekken
  • In domeinoverstijgende netwerken samenwerken
  • Bij alle cliënten suïcidaliteit inventariseren

Behandeling richten op zowel de suïcidaliteit als de onderliggende problematiek .

Bieden van handvatten aan onderwijsinstellingen voor beleid rond suïcidepreventie

Als school kunt u bijdragen door te zorgen dat er een suïcidepreventie- en postventie protocol is. Bekijk de materialen die specifiek zijn ontwikkeld om onderwijsinstellingen hierin te ondersteunen.

Doen van verder onderzoek gericht op het identificeren van de risicogroepen

U kunt bijdragen door zich bewust te zijn van de risicofactoren en extra alert te zijn bij de jongeren en jongvolwassenen die binnen de risicogroep vallen. Welke onderzoeken zijn relevant?

Inzetten van Gatekeepertraining in de organisatie*

U kunt bijdragen door zoveel mogelijk mensen in uw organisatie die contact hebben met jongvolwassenen op te leiden als gatekeeper. Bekijk het trainingsaanbod voor gatekeepers van 113 Zelfmoordpreventie.

Verwijzen naar website voor jonge nabestaanden van zelfdoding

U kunt bijdragen door het gesprek aan te blijven gaan met jongvolwassenen die iemand hebben verloren aan zelfdoding. U kunt ze onder andere verwijzen naar de website Stilgeweest, gericht op jonge nabestaanden van zelfdoding

Versterken en verspreiden van hoopgevende verhalen via (sociale) media

Houd Moed is een online platform voor iedereen die te maken heeft (gehad) met zelfdoding. Het platform publiceert hoopvolle verhalen van mensen die ooit kampte met suïcidaliteit. U kunt bijdragen door Houd Moed te verspreiden onder jongvolwassenen.

Vergroten van vindbaarheid laagdrempelige (online) organisaties

U kunt bijdragen door laagdrempelige organisaties bekend te maken bij jongvolwassen en initiatieven in de regio op te zetten of te ondersteunen.

  • Brainwiki en jongerenhulp online geven een overzicht van laagdrempelige online organisaties, gericht op diverse problemen
  • De inloopalliantie is een samenwerkingsverband van diverse organisaties die een landelijke dekking willen organiseren met laagdrempelige inloopmogelijkheden waar jongeren hun mentale gezondheid kunnen versterken
  • Laagdrempelige contactpunten kunnen ook gericht zijn op alle jongvolwassenen, zoals bijvoorbeeld Campus Uden, of specifiek op jongvolwassenen met suïcidaliteit, zoals bijvoorbeeld Letztalk.Online.
  • Wilt u weten welke initiatieven er in uw gemeente zijn? Neem dan contact op met het wijkteam in uw gemeente

Meedoen aan publiekscampagnes gericht op het doorbekreken van het taboe om te praten over zelfdoding

Inzetten van* van de online ‘VraagMaar training in gesprek met jongeren/jongvolwassenen’

In de gratis online training leren deelnemers hoe ze het gesprek met een jongere kunnen voeren over gedachten aan zelfdoding en daarmee mogelijk iemand kunnen helpen. U kunt bijdragen door de training te volgen en te verspreiden. Bijvoorbeeld door ouders van jongvolwassenen en anderen die in contact komen met jongvolwassenen te vragen de training te volgen.

Vergroten van veiligheid op sociale media

U kunt bijdragen door meer awareness te creëren over de voor- en nadelen van sociale media.

Inzetten van universele preventielessen

U kunt bijdragen door als school, gemeente of (sport)organisatie algemene preventielessen te geven aan jongeren. Enkele organisaties die dit aanbieden zijn:

  • Expex biedt diverse workshops aan gericht op diverse onderwerpen
  • Braive@School geeft universele lessen op scholen over mentale gezondheid. Ook delen zij lessen op instagram
  • Onbesproken heeft diverse podcasts over mentale gezondheid
  • De online grip op je dip cursus biedt handvatten om uit een dip te komen
  • Een programma over sociale media vanuit Kikid
  • Het Trimbos biedt een overzicht van beschikbare interventies en de effectiviteit. Dit overzicht komt wel uit 2016, waardoor deze niet geheel volledig is. Zie bladzijde 10 en 11 .
  • Het programma ‘Bovenkamer van museum van de geest’ leert jongeren inzicht te krijgen in hun gedachtenpatronen en gevoelens middels digitale games.
  • Het Rots en Water programma richt zich op leerlingen van 9 tot en met 18 jaar in het primair onderwijs (PO). De methode gaat om het bevorderen van een positieve ontwikkeling van sociale en emotionele competenties. Het doel is dat leerlingen zichzelf leren kennen en leren omgaan met de ander op een positieve manier.
  • Strijkplank poëzie nodigt jonge mannen uit om te praten over hun gevoelens. Ze doen dat via voorstellingen en hebben een boek geschreven.

Meedoen aan publiekscampagnes gericht op algemene mentale thema's, zoals eenzaamheid, geldzorgen, prestatiedruk

U kunt bijdragen door campagnes gericht op jongvolwassenen te verspreiden, bekend te maken of aan te sluiten. Enkele campagnes zijn:

Download het workshopmateriaal

Download het workshopmateriaal

Download het workshopmateriaal

wie ben jij?