Menu
Menu
Nieuws
20 januari 2023
Een (poging tot) zelfdoding van een leerling heeft enorme impact op medeleerlingen en medewerkers van scholen. Hoe kun je als onderwijsinstelling in dit geval adequaat en zorgvuldig reageren? 113 Zelfmoordpreventie en het Trimbos-instituut ontwikkelden actieplannen voor het voortgezet onderwijs, mbo en hoger onderwijs. De actieplannen bieden medewerkers handvatten hoe te handelen na een (poging tot) suïcide om trauma en kopieergedrag te voorkomen. De actieplannen zijn gratis te downloaden.
De actieplannen zijn ontwikkeld vanuit het Landelijke Agenda project ‘Ondersteuning voor scholen: hoe te handelen na een (poging tot) suïcide‘. Projectleider Elke Elzinga, onderzoeker bij 113 Zelfmoordpreventie: “Zelfdoding is de belangrijkste doodsoorzaak onder jongeren van 10 tot 25 jaar. De impact op de omgeving na een (poging tot) zelfdoding is enorm. Een leeftijdsgenoot verliezen aan zelfdoding kan een traumatische ervaring zijn voor jongeren. Uit onderzoek blijkt dat met name kwetsbare jongeren twee jaar lang een hoger risico hebben op suïcidale gedachten of gedrag. Daarom is het voor scholen ontzettend belangrijk om adequaat te reageren. Met gecoördineerde ondersteuning kun je als onderwijsinstelling de negatieve gevolgen van een zelfdoding op medeleerlingen en medewerkers beperken. Tijdens het vooronderzoek, mede mogelijk gemaakt door financiering van het UvA Centre for Urban Mental Health, bleek uit gesprekken met scholen dat er veel behoefte is aan handvatten in deze hectische en emotionele tijd. De actieplannen bieden onderwijsinstellingen tips en checklists waar ze op kunnen terugvallen in een periode waarin er veel op ze afkomt.”
Actieplannen afgestemd op type onderwijs
De basis voor de actieplannen is een protocol voor mbo-scholen dat vorig jaar is ontwikkeld door het Trimbos-instituut. Jeroen Baar, onderzoeker bij het Trimbos-instituut: “Vervolgens hebben we interviews afgenomen met medewerkers in het voorgezet onderwijs, mbo en hoger onderwijs om te onderzoeken hoe we de inhoud het best kunnen afstemmen op de specifieke context van deze onderwijsinstellingen. Denk aan de leeftijd van de leerlingen, de samenstelling van de klassen en de manier waarop het onderwijs is ingericht. Uiteindelijk hebben we voor elk onderwijstype twee actieplannen ontwikkeld: één voor een poging tot suïcide van een leerling en één voor suïcide van een leerling.”
De inhoud van de actieplannen
De actieplannen bieden duidelijke handvatten hoe je als onderwijsinstelling adequaat en zorgvuldig kunt handelen na een (poging tot) suïcide. “De actieplannen bieden veel informatie, maar zijn ook praktisch en toegankelijk. Zo bevatten ze voorbeeldbrieven die je kunt sturen naar ouders en leerlingen”, vertelt Jeroen. “Ook leggen we per fase duidelijk uit welke stappen je moet nemen. Wat moet je als school bijvoorbeeld doen direct na het binnenkomen van de melding, hoe reageer je de uren daarna en waar moet je aan denken in de tijd tussen het overlijden en de uitvaart? Ook behandelen we de tijd na de uitvaart en de nazorg op de lange termijn.”
Hart onder de riem
Jeroen wil met de actieplannen onderwijsinstellingen een hart onder de riem steken: “De impact van een (poging tot) zelfdoding van een leerling is enorm en zorgt voor veel onrust, onzekerheden en vragen. Wat moet je wel of juist niet doen? Je wilt er eigenlijk niet over nadenken, omdat je hoopt dit nooit mee te maken. Maar juist die voorbereiding maakt dat je beter weet wat te doen.”
Webinar 2 februari
Meer weten over goed reageren na een (poging tot) suïcide in het onderwijs? Op 2 februari van 16:00 tot 17:30 uur organiseren 113 Zelfmoordpreventie en Trimbos-instituut een webinar voor onderwijsinstellingen. In de webinar komen experts aan het woord en geven we toelichting op de actieplannen. Zo vertelt Evelien van Goor, Kwartiermaker bij 113, over haar ervaringen met het ondersteunen van scholen in het omgaan met suïcidaliteit. Bent u erbij? Meld u gratis aan.
Download het actieplan
Ga direct aan het de slag met het actieplan.
Deel artikel :
‘Samen Minder Suïcide’ is een netwerk van partijen en organisaties die middenin de samenleving staan en gedreven zijn om samen, domeinoverstijgend suïcidepreventie verder te brengen.
113 Zelfmoordpreventie
Copyright © 2023. Alle rechten voorbehouden
Door het Geluid verzorgt workshops over mentale gezondheid voor/door studenten, waaronder een workshop over suïcidaliteit.
Dan kunt u hen wijzen naar www.stilgeweest.nl of www.toenwashetstil.nl. Deze websites bieden informatie en verhalen van jongeren en volwassenen die lotgenoten zijn. Ze behandelen rouw na zelfdoding, zodat nabestaanden zich minder alleen voelen. Uiteindelijk heeft dit een (bewezen) preventieve werking op verdere zelfdodingen.
Ook kunt u als school bijdragen door een van onderstaande programma’s te implementeren. Sommige programma’s zijn eenvoudiger te implementeren dan anderen. Zo vraagt STORM meer tijd, maar u kunt wel alvast starten met een aantal onderdelen van het programma.
Als (grote) werkgeversorganisatie kunt u afspraken maken met instanties die laagdrempelige toegang tot psychologen geven. Wanneer een jongvolwassen medewerker mentale problemen ervaart, kan deze laagdrempelige zorg mogelijk voldoende zijn of de wachtlijstperiode tot de reguliere zorg overbruggen. Het kan gaan om specifieke trainingen, zoals examentraining, of individuele begeleiding.
Als zorginstelling kunt u bijdragen door aan te sluiten bij de communicatiemiddelen van de doelgroep. Maak bijvoorbeeld gebruik van:
Als iemand met suïcidale gedachten aanklopt voor hulpverlening is er vaak een wachttijd voor de behandeling kan beginnen. Maar het risico van wachten en niets doen is groot. Als gemeente kunt u helpen de wachttijd te overbruggen door een contract sluiten met de Eigen Kracht Centrale en dit bekend te maken bij zorgprofessionals. De Eigen Kracht Centrale helpt mensen in moeilijke situaties om de eigen regie te pakken door met hun netwerk een plan te maken.
Jongvolwassenen kunnen ook gewezen worden op de WachtVerzachter. Dat is een organisatie die zich inzet voor mensen die in afwachting zijn van psychische hulp. Tot nu toe in Dronten, Utrecht en Lelystad (17+ jaar) en in Kampen en Eindhoven (18- jaar). Zij worden direct gekoppeld aan een ervaringsdeskundige die hun situatie (h)erkent. Jongvolwassenen kunnen meteen aan de slag in een veilige omgeving waarin niets hoeft en alles mag. Daarnaast worden er diverse activiteiten georganiseerd gericht op ontmoeting, ontspanning en verdieping.
Als zorgorganisatie kunt u bijdragen door de ‘leidraad suïcidepreventie jongeren, een netwerkbrede werkwijze’ te implementeren (zowel geldig voor 18- als 18+). U kunt onder andere:
Behandeling richten op zowel de suïcidaliteit als de onderliggende problematiek.
Bij de leidraad zijn handreikingen verschenen over:
Als onderwijsinstelling kunt u bijdragen door te zorgen dat er een suïcidepreventie- en postventieprotocol is. Bekijk de materialen die specifiek zijn ontwikkeld om onderwijsinstellingen hierin te ondersteunen.
U kunt bijdragen door zich bewust te zijn van de risicofactoren en extra alert te zijn bij de jongeren en jongvolwassenen die binnen de risicogroep vallen. Welke onderzoeken zijn relevant?
U kunt bijdragen door zoveel mogelijk mensen in uw organisatie die contact hebben met jongvolwassenen op te leiden als gatekeeper. Bekijk het trainingsaanbod voor gatekeepers van 113 Zelfmoordpreventie.
U kunt bijdragen door het gesprek aan te blijven gaan met jongvolwassenen die iemand hebben verloren aan zelfdoding. U kunt ze onder andere verwijzen naar de website Stilgeweest, gericht op jonge nabestaanden van zelfdoding
Houd Moed is een online platform voor iedereen die te maken heeft (gehad) met zelfdoding. Het platform publiceert hoopvolle verhalen van mensen die ooit kampte met suïcidaliteit. U kunt bijdragen door Houd Moed te verspreiden onder jongvolwassenen.
U kunt bijdragen door laagdrempelige organisaties bekend te maken bij jongvolwassen en initiatieven in de regio op te zetten of te ondersteunen.
U kunt bijdragen door deze campagnes te verspreiden, bekend te maken of aan te sluiten:
In de gratis online VraagMaar-training leren deelnemers hoe ze het gesprek met een jongere kunnen voeren over gedachten aan zelfdoding en daarmee mogelijk iemand kunnen helpen. U kunt bijdragen door de training te volgen en te verspreiden. Bijvoorbeeld door ouders van jongvolwassenen en anderen die in contact komen met jongvolwassenen te vragen de training te volgen.
Voor onderwijsprofessionals, sociaal werkers, etc. die werken met jongeren tussen ongeveer 11 en 18 jaar en ook aandacht willen besteden aan seksuele en genderdiversiteit, is er de e-learning Weet jij hoe het ècht gaat met de jongeren in jouw dagelijkse werk? Uit onderzoek blijkt dat namelijk LHBTI-jongeren veel vaker kampen met depressie dan hun heteroseksuele en cisgender leeftijdsgenoten.
U kunt bijdragen door meer awareness te creëren over de voor- en nadelen van sociale media.
Inzetten van universele preventielessen
U kunt bijdragen door als school, gemeente of (sport)organisatie algemene preventielessen te geven aan jongeren. Enkele organisaties die dit aanbieden zijn:
U kunt bijdragen door campagnes gericht op jongvolwassenen te verspreiden, bekend te maken of aan te sluiten. Enkele campagnes zijn:
