Denk je aan zelfdoding?
Heb je nu hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding?

Netwerkbrede werkwijze suicidepreventie jongeren

Veiligheid en effectiviteit van zorg verbeteren

Ruthie Werner

kwartiermaker jeugd

113 Zelfmoordpreventie

In Contact Blijven: netwerkbrede werkwijze suïcidepreventie jongeren

Er zijn de afgelopen jaren veel mooie initiatieven ontwikkeld om suïcidaliteit bij jongeren te verminderen. We kunnen echter veel meer bereiken als we binnen het jeugddomein dezelfde werkwijze van suïcidepreventie toepassen en als een groot netwerk samen optrekken. 

In contact blijven

Het inhoudelijke thema dat als rode draad door alle initiatieven voor suïcidepreventie in het jeugddomein loopt is: in contact blijven. Met de jongere, de ouders, de naasten, het professionele netwerk en jezelf als professional. Voer het gesprek over suïcidaliteit met de jongere, werk samen met de jongere actief aan een veiligheidsplan, werk samen met ouders, naasten en het professionele netwerk, zet in op relationele veiligheid, plaats zo min mogelijk over, en blijf bij jezelf nagaan wat de suïcidaliteit met jou doet.

Wat zijn de doelen van de netwerkbrede werkwijze?

“Samen suïcidaliteit verminderen en waar mogelijk voorkomen, onder jongeren die bekend zijn binnen het professionele zorgnetwerk.” Dat is het doel waar we in dit project naar streven. 

Het aantal suïcides onder jongeren tot 30 jaar is in de jaren 2021 en 2022 gestegen. Het merendeel van de overleden jongeren lijkt ooit hulp te hebben ontvangen vanuit de zorg. Door de zorg in het professionele netwerk te verbeteren hopen wij het aantal suïcides onder jongeren terug te dringen. Subdoelen daarbij zijn:  

  • Het gevoel van handelingsbekwaamheid bij professionals wat betreft suïcidepreventie vergroten   
  • Professionals leren contact te maken met de jongeren en hun wanhoop   
  • Professionals leren contact te maken met ouders en naasten en hun actief te betrekken  
  • Aandacht hebben voor de effecten van het werken met suïcidaliteit op professionals   
  • De netwerksamenwerking verbeteren door meer gezamenlijk op te trekken 
  • In overleg met de zorgorganisaties, gemeentes, VNG en VWS de juiste randvoorwaarden neerzetten om met jongeren die kampen met suïcidaliteit te kunnen werken  

Middelen om doelen te behalen

Binnen het project wordt er door jongeren, naasten, professionals uit het hele jeugddomein en Stichting 113 Zelfmoordpreventie samengewerkt om middelen te ontwikkelen en de doelen te bereiken. De afgelopen periode zijn er verschillende middelen ontwikkeld, waaronder de leidraad suïcidepreventie bij jongeren: een netwerkbrede werkwijze. De leidraad is ontwikkeld om organisaties en professionals in het jeugdnetwerk te ondersteunen bij het omgaan met suïcidaliteit.

De ontwikkelde middelen zijn te vinden op de website van 113.

Naast het ontwikkelen van de middelen, is het implementeren van de leidraad op alle niveaus van de zorg van groot belang. Uitgangspunten hierbij zijn: transparantie, delen, gezamenlijk ontwikkelen vanuit professionaliteit, taboe doorbreken en zonder schuldvraag van elkaar leren.  

Informatie over suïcidepreventie bij jongeren? 
Bent u op zoek naar algemene informatie over suïcidepreventie bij jongeren? Kijk dan op de website van 113. Hier kunt u over enkele weken ook terecht voor de leidraad, de handreikingen en de video’s. 

Betrokken partners

Deze organisaties zijn betrokken bij dit project.

Inzetten van selectieve preventielessen

Ook kunt u als school bijdragen door een van onderstaande programma’s te implementeren. Sommige programma’s zijn eenvoudiger te implementeren dan anderen. Zo vraagt STORM meer tijd, maar u kunt wel alvast starten met een aantal onderdelen van het programma.

  • STORM is een wetenschappelijk onderbouwde, preventieve aanpak die tot doel heeft een depressie of suïcide bij jongeren vóór te zijn 
  • Geestkracht is gericht op het ondersteunen van jongeren met een psychische kwetsbaarheid
  • MAZL van NJC richt zich op de jongeren die frequent verzuimen op het MB

Hulp inkopen en beschikbaar stellen

Als (grote) werkgeversorganisatie kunt u afspraken maken met instanties die laagdrempelige toegang tot psychologen geven. Wanneer een jongvolwassen medewerker mentale problemen ervaart, kan deze laagdrempelige zorg mogelijk voldoende zijn of de wachtlijstperiode tot de reguliere zorg overbruggen. Het kan gaan om specifieke trainingen, zoals examentraining, of individuele begeleiding.

Aansluiten bij de communicatiemiddelen van de doelgroep

Als zorginstelling kunt u bijdragen door aan te sluiten bij de communicatiemiddelen van de doelgroep. Maak bijvoorbeeld gebruik van:

Inzetten van overbrugging van wachttijd via de Eigen Kracht Centrale

Als iemand met suïcidale gedachten aanklopt voor hulpverlening is er vaak een wachttijd voor de behandeling kan beginnen. Maar het risico van wachten en niets doen is groot. Als gemeente kunt u helpen de wachttijd te overbruggen door een contract sluiten met de Eigen Kracht Centrale en dit bekend te maken bij zorgprofessionals. De Eigen Kracht Centrale helpt mensen in moeilijke situaties om de eigen regie te pakken door met hun netwerk een plan te maken.

Inzetten van de leidraad: suïcidepreventie jongeren, een netwerkbrede werkwijze in het gehele zorgdomein

Als zorgorganisatie kunt u bijdragen door de ‘leidraad suïcidepreventie jongeren, een netwerkbrede werkwijze’ te implementeren (zowel geldig voor 18- als 18+). U kunt onder andere:

  • Alle professionals een suïcidepreventie training laten volgen en voldoende tijd geven voor reflectie
  • Samen met alle cliënten die kampen met suïcidaliteit een GEZAMENLIJK signaleringsplan en veiligheidsplan maken
  • Naasten actief betrekken
  • In domeinoverstijgende netwerken samenwerken
  • Bij alle cliënten suïcidaliteit inventariseren

Behandeling richten op zowel de suïcidaliteit als de onderliggende problematiek .

Bieden van handvatten aan onderwijsinstellingen voor beleid rond suïcidepreventie

Als school kunt u bijdragen door te zorgen dat er een suïcidepreventie- en postventieprotocol is. Bekijk de materialen die specifiek zijn ontwikkeld om onderwijsinstellingen hierin te ondersteunen.

Doen van verder onderzoek gericht op het identificeren van de risicogroepen

U kunt bijdragen door zich bewust te zijn van de risicofactoren en extra alert te zijn bij de jongeren en jongvolwassenen die binnen de risicogroep vallen. Welke onderzoeken zijn relevant?

Inzetten van Gatekeepertraining in de organisatie*

U kunt bijdragen door zoveel mogelijk mensen in uw organisatie die contact hebben met jongvolwassenen op te leiden als gatekeeper. Bekijk het trainingsaanbod voor gatekeepers van 113 Zelfmoordpreventie.

Verwijzen naar website voor jonge nabestaanden van zelfdoding

U kunt bijdragen door het gesprek aan te blijven gaan met jongvolwassenen die iemand hebben verloren aan zelfdoding. U kunt ze onder andere verwijzen naar de website Stilgeweest, gericht op jonge nabestaanden van zelfdoding

Versterken en verspreiden van hoopgevende verhalen via (sociale) media

Houd Moed is een online platform voor iedereen die te maken heeft (gehad) met zelfdoding. Het platform publiceert hoopvolle verhalen van mensen die ooit kampte met suïcidaliteit. U kunt bijdragen door Houd Moed te verspreiden onder jongvolwassenen.

Vergroten van vindbaarheid laagdrempelige (online) organisaties

U kunt bijdragen door laagdrempelige organisaties bekend te maken bij jongvolwassen en initiatieven in de regio op te zetten of te ondersteunen.

  • Brainwiki en jongerenhulp online geven een overzicht van laagdrempelige online organisaties, gericht op diverse problemen
  • De inloopalliantie is een samenwerkingsverband van diverse organisaties die een landelijke dekking willen organiseren met laagdrempelige inloopmogelijkheden waar jongeren hun mentale gezondheid kunnen versterken
  • Laagdrempelige contactpunten kunnen ook gericht zijn op alle jongvolwassenen, zoals bijvoorbeeld Campus Uden, of specifiek op jongvolwassenen met suïcidaliteit, zoals bijvoorbeeld Letztalk.Online.
  • Wilt u weten welke initiatieven er in uw gemeente zijn? Neem dan contact op met het wijkteam in uw gemeente

Meedoen aan publiekscampagnes gericht op het doorbekreken van het taboe om te praten over zelfdoding

Inzetten van* van de online ‘VraagMaar training in gesprek met jongeren/jongvolwassenen’

In de gratis online training leren deelnemers hoe ze het gesprek met een jongere kunnen voeren over gedachten aan zelfdoding en daarmee mogelijk iemand kunnen helpen. U kunt bijdragen door de training te volgen en te verspreiden. Bijvoorbeeld door ouders van jongvolwassenen en anderen die in contact komen met jongvolwassenen te vragen de training te volgen.

Vergroten van veiligheid op sociale media

U kunt bijdragen door meer awareness te creëren over de voor- en nadelen van sociale media.

Inzetten van universele preventielessen

U kunt bijdragen door als school, gemeente of (sport)organisatie algemene preventielessen te geven aan jongeren. Enkele organisaties die dit aanbieden zijn:

  • Expex biedt diverse workshops aan gericht op diverse onderwerpen
  • Braive@School geeft universele lessen op scholen over mentale gezondheid. Ook delen zij lessen op instagram
  • Onbesproken heeft diverse podcasts over mentale gezondheid
  • De online grip op je dip cursus biedt handvatten om uit een dip te komen
  • Een programma over sociale media vanuit Kikid
  • Het Trimbos biedt een overzicht van beschikbare interventies en de effectiviteit. Dit overzicht komt wel uit 2016, waardoor deze niet geheel volledig is. Zie bladzijde 10 en 11 .
  • Het programma ‘Bovenkamer van museum van de geest’ leert jongeren inzicht te krijgen in hun gedachtenpatronen en gevoelens middels digitale games.
  • Het Rots en Water programma richt zich op leerlingen van 9 tot en met 18 jaar in het primair onderwijs (PO). De methode gaat om het bevorderen van een positieve ontwikkeling van sociale en emotionele competenties. Het doel is dat leerlingen zichzelf leren kennen en leren omgaan met de ander op een positieve manier.
  • Strijkplank poëzie nodigt jonge mannen uit om te praten over hun gevoelens. Ze doen dat via voorstellingen en hebben een boek geschreven.

Meedoen aan publiekscampagnes gericht op algemene mentale thema's, zoals eenzaamheid, geldzorgen, prestatiedruk

U kunt bijdragen door campagnes gericht op jongvolwassenen te verspreiden, bekend te maken of aan te sluiten. Enkele campagnes zijn:

Download het workshopmateriaal

Download het workshopmateriaal

Download het workshopmateriaal

wie ben jij?