Gerda te Roller – van den Broek is werkzaam bij de Veenendaalse gemeente Mozaiek0318 als Pastor Care & Serve. Samen met Duncan de Back, Care Helper bij Mozaiek0318, spreekt zij over de ontwikkelingen op het gebied van suïcidepreventie in hun kerk.

Hoe helpen jullie om suïcide te voorkomen?

Gerda: “Binnen Mozaiek0318 merkten we dat het aantal gesprekken dat we voerden binnen onze gemeente waarin suïcidaliteit of suïcidale gedachten ter sprake kwam, toenam. In eerste instantie werden we daar wat verlegen van: natuurlijk willen we graag helpen, maar hoe doen we dat op een zorgvuldige manier? Ik besprak die vraag ook met Duncan en toen hebben we de link gelegd met 113 Zelfmoordpreventie.”

Duncan: “Klopt. Aan het prille begin van 113, heb ik zelf een jaar bij de telefoonlijn en als chatoperator gewerkt. In dat jaar heb ik een heleboel meegemaakt en veel gesprekken over dit thema gevoerd. De professionals aan de lijn hebben een heel team achter zich die hen begeleid en hen helpt om op een goede manier met de gesprekken om te gaan. Dat wilden we onze vrijwilligers ook bieden. Kennis om het gesprek hierover op een zorgvuldige manier te voeren en hen een plek bieden om te kunnen ventileren.”

Hoe zijn jullie met die vraag aan de slag gegaan?

Duncan: “We hebben met een deel van onze vrijwillige helpers een training gevolgd. Dat was heel goed en leerzaam, maar ook best confronterend. Het thema komt dan erg dichtbij. Tegelijkertijd zorgde het ook voor waardevolle en goede gesprekken onderling. In de kerk kom je hierover soms scherpe meningen tegen en deel je die zomaar, dan gooi je al snel voor de ander de deur dicht om te durven delen wat er in hem of haar omgaat.”

Gerda: “Natuurlijk wil je mensen helpen. Dat is echt een no-brainer, wat ons betreft. Als kerk zeggen we dat iedereen welkom is, gewoon zoals je bent. Ook, of misschien wel juist, met je suïcidale gedachten. Tegelijkertijd zijn we geen professionals, we bieden pastorale hulp. De training zorgde voor minder verlegenheid rond het thema. De kennis is helpend, het is niet nodig om er omslachtig omheen te praten. Het is juist goed om te durven te benoemen waar het om gaat. En: contact, contact, contact. Dat is echt het allerbelangrijkst en dat sluit heel goed aan bij wie we als kerk willen zijn. De ontmoeting is belangrijk, niet ons standpunt. De vragen komen voor de conclusie en de ander willen begrijpen, komt voor begrepen worden.”

Wat doet het met jullie om met dit thema bezig te zijn?

Duncan: “Het voelt nu als een groot contrast met wat ik deed bij 113. Simpel gezegd, hing ik daar de telefoon op en ging ik over tot de orde van de dag. Of door naar het volgende gesprek. Als een gesprek met iemand me extra geraakt had, zorgde ik zelf dat ik ruimte nam om het te ventileren door er zelf over te praten. Je creëert wat meer afstand. Nu kan ik de deur een stuk minder makkelijk dicht doen, omdat we gesprekken face to face voeren. Met de ander tegenover je, komt het een stuk meer binnen.”

Gerda: “Voor mij overheerst de dankbaarheid dat we dit oppakken en de stilte, het taboe erover durven te doorbreken als kerk. In kerkelijk Nederland hangt er als het ware een zware deken over suïcidaliteit en zelfdoding. Iedereen vindt er iets van en trekt z’n eigen conclusies. Dat maakt een gesprek hierover moeilijk, zeker als je hiermee worstelt. In het volgen van Jezus geloof ik dat dat anders kan, anders moet, hoe ingewikkeld of moeilijk de dingen soms ook zijn. Als wij als christenen impact willen maken in de samenleving, dan betekent dat dat iedereen welkom moet kunnen zijn als zichzelf. Inclusief suïcidaliteit. Het breekt mijn hart, dat realiseer ik me steeds meer, ook nu weer dat ik dit zo zeg. Want wat is verdrietig dat mensen niet met hun verhaal durven te komen, omdat ze bang zijn voor het onbegrip of dat een ander al een oordeel klaar heeft staan.”

Als je kijkt naar wat er in jullie kerk gebeurt, wat wil je andere kerken dan meegeven?

Gerda: “Ik doe graag een liefdevolle oproep aan alle kerken, wees ervan bewust dat dit ook in jullie kerk speelt: neem contact op met 113 en zorg dat de betrokken vrijwilligers in je kerk getraind worden. Dat ze weten hoe ze dit gesprek op een zorgvuldige manier aan kunnen gaan. Of zoek contact met ons, zodat we onze ervaringen kunnen delen. Laat mensen met hun verhaal komen, durf de vragen te stellen. Het gebeurt nog veel te vaak dat de omgeving, ook in het netwerk van de kerk, na een suïcide zegt: we wisten van niks, het leek goed te gaan. We spreken regelmatig mensen bij wie het écht niet goed gaat, die ontzettend diep zitten, waar het eigen netwerk nog van niets weet”.

Duncan: “Jij zei het laatst mooi Gerda: je hoeft niet de oplossing te zijn of te bieden. Je bent niet de redder, maar je kunt wel verwijzen naar onze Redder (Jezus of God, red.). Dat haalt ook de druk weg die mensen al snel ervaren. Luister naar de ander, dat is genoeg.”

Welke hoopvolle boodschap wil je meegeven aan iemand die nu kampt met suïcidale gedachten?

Duncan: “Zorg dat je verhaal in het licht komt en blijf er niet mee lopen. Je kunt niet alleen van de buitenwereld verwachten dat ze het zien. Zorg dat je gezien wordt, neem iemand in vertrouwen. Mensen willen graag naar je luisteren.”

Gerda: “Je hoeft het niet langer alleen te doen. Het kan in je hoofd heel groot worden. Mensen denken dat ze er alleen voor staan, het niet meer waard zijn of geen toegevoegde waarde meer hebben. Dat is echt een leugen. We proberen te laten zien dat er hoop is, dat er meer is. Dat geldt ook voor jou, zoek hulp het is beschikbaar, mensen geven om je.”

Over de Wereld Suïcide Preventie Week

Van 4-10 september 2023 is het Wereld Suïcide Preventie Week. In deze week vragen we extra aandacht voor suïcidepreventie. Dat doen we niet zomaar: in 2022 maakten 1.916 mensen een einde aan hun leven, dat zijn gemiddeld 5 suïcides per dag. Elke zelfdoding raakt ongeveer 135 mensen. Reken maar uit: dat zijn bijna 250.000 mensen, meer dan het aantal inwoners van de stad Eindhoven. Suïcide raakt ons allemaal. Help mee om het aantal suïcides omlaag te krijgen en kijk op www.samenmindersuicide.nl.