Hoe help jij om suïcide te voorkomen?
“Sinds ik in 2021 mijn vervolgopleiding tot klinisch psycholoog/psychotherapeut startte, schrijf ik stukjes op LinkedIn over de wereld van de psychiatrie. Die wereld is voor veel mensen een ver-van-hun-bed-show, terwijl het voor mij juist heel dichtbij komt. Ook in mijn privéleven merk ik dat de grens tussen gezond en ziek zijn veel grijzer is dan de maatschappij soms doet denken. Daar wilde ik iets mee. Schrijven geeft mij de mogelijkheid om op een andere manier iemands blik te verbreden, iets voor een ander te betekenen.”
Eén van de stukken die je schreef, ging heel snel viraal. Hoe was dat voor jou?
“Ik schreef het stuk naar aanleiding van een gesprek dat ik had in mijn behandelkamer met een patiënt die zich frustreerde over andermans reactie op treinvertraging omdat er een persoon op het spoor liep. De mensen in de trein reageerden erg hard en kil, terwijl degene die tegenover mij zat erg somber en wanhopig was. Ik herken de frustratie als je in de trein zit en zag nu tegelijkertijd de andere kant van die reactie: dat raakte me. Ik schreef dan ook over mijn eigen ervaring met treinvertraging vanwege een aanrijding met een persoon en het bericht kreeg vleugels. Fijn, want het liet heel duidelijk zien dat een dergelijke situatie conflicterende gevoelens oproept. Ik wil laten zien dat al die gevoelens mogen bestaan.”
Vertraging. De machinist roept om dat er vertraging is door een aanrijding met een persoon. De trein zit vol, want het is spits. Ik hoor gezucht. Mensen duiken morrend in hun telefoon en stappen gedwee uit om op een overvol perron te wachten op informatie over een omleiding. Verbaasd kijk ik om me heen. Er is een aanrijding met een persoon... Ik moet eigenlijk straks op het werk zijn, heb haast en voel evenzo dat het niet uitkomt om te laat te komen.
Wat waren de reacties onder het bericht?
“Veel mensen herkenden zich in de tegengestelde gevoelens. Ik vond het mooi dat die mix herkenbaar was. Juist in die tegenstrijdigheid zitten de grijswaardes en het gesprek. Een gesprek geeft mijns inziens ruimte voor de mens achter de wanhoop en de suïcidaliteit. En tegelijkertijd mogen de mensen in de trein zich voelen zoals ze zich voelen, met alle kwetsbaarheid en frustratie die daarbij hoort.”
Hoe komt suïcidaliteit terug in je werk?
“Voor mij is suïcidaliteit onderdeel van ons mensen. Een gesprek over de dood kan ook een gesprek zijn met heel veel ruimte om samen te zoeken. Ik merk dat mensen vaak een stevige mening hebben over suïcidaliteit. Maar als we ruimte maken voor de mens, echte ruimte, dan horen deze gedachten daarbij. Toen ik met dit werk begon, dacht ik dat ik er verantwoordelijk voor was om de suïcidale gedachten te laten verdwijnen. Inmiddels weet ik: ik mag deze gedachten ook moeilijk en zoeken vinden. Ik geef bijvoorbeeld aan dat ik het moeilijk vind en vraag de ander er woorden aan te geven en het uit te leggen. De ander mag best horen dat ik ervan schrik. Ik hoef het antwoord nog niet te hebben, het gaat juist om het samen zoeken.”
Wat zou je een ander adviseren die het gesprek ook aan wil gaan?
“Er zit verschil tussen mijzelf als mens en mijzelf als professional. Tegelijkertijd kan ik die niet goed uit elkaar trekken. Dus als ik in mijn eigen omgeving merk dat iemand gedachten heeft over de dood, kan het soms zijn dat ik een soort lijstje af ga in mijn hoofd. Wat zijn de klachten, welke hulp is er nodig, wie moeten we inschakelen, etcetera. Ik denk vooral: dat het belangrijkste is om samen te zoeken. Weet je niet meer goed wat te doen, lukt het gesprek niet of maak je je te veel zorgen? Dat is het moment om een professional in te schakelen.”
Wat blijft jou het meeste bij?
“Ik denk de worsteling met wanhoop en hoop. Wat ik zo treffend vind is de worsteling tussen hoop willen hebben, maar je wanhopig voelen omdat je niet weet hoe je daar kan komen. Of juist de wanhoop omdat je zelf geen andere opties meer ziet en graag zou willen dat die er wel zijn. Die worsteling blijft me bij.”
Want laten we niet vergeten, die persoon. Die is een zoon of dochter, een zus of broer, een partner, een vriend of vriendin, een goede buur, een collega. Dus heb je vertraging? Wees even stil, nederig en dankbaar. Dankbaar dat je last hebt van vertraging en niet van de wanhoop die je bracht voor de trein. Want dat had ook een van ons kunnen zijn.
Welke hoopvolle boodschap wil je meegeven aan mensen die zich nu eenzaam en radeloos voelen?
“Dat je je wanhopig kunt voelen, misschien wel anders zou willen, maar niet weet hoe. Die worsteling is niet gek. Wanneer je het moeilijk vindt om erover in gesprek te gaan, dan kun je op zoek gaan naar een (andere) manier die bij jou past. Mensen schrikken vaak niet van de gedachten die je hebt, maar van de mogelijke gevolgen. Omdat ze je niet willen missen. Die schrik kan voelen als afkeuring, maar je mag er juist je waarde in vinden. Dat de ander schrikt, betekent dat hij of zij je liefheeft, je graag nog hier heeft.”
Wil je het volledige bericht van Maaike lezen of haar verhalen volgen? Kijk dan hier: https://www.linkedin.com/posts/maaike-ammerlaan-52bba967_vertraging-stilstaan-praaterover-activity-7072295166757220352-W-Sj/?utm_source=share&utm_medium=member_desktop
Over de Wereld Suïcide Preventie Week
Van 9-15 september 2024 is het Wereld Suïcide Preventie Week. In deze week vragen we extra aandacht voor suïcidepreventie. Dat doen we niet zomaar: elke 40 seconden stapt er iemand op de wereld uit het leven. In Nederland overlijden gemiddeld 1.850 mensen per jaar door suïcide. Dat zijn er 5 per dag. Elke suïcide raakt 135 mensen. Op jaarbasis zijn dat bijna 250.000 mensen, net zoveel als het inwoneraantal van de stad Eindhoven. We hebben jouw hulp hard nodig om deze cijfers naar beneden te halen. Help jij mee? Suïcide raakt ons allemaal. Help mee om het aantal suïcides omlaag te krijgen en kijk op www.samenmindersuicide.nl.
‘Samen Minder Suïcide’ is een netwerk van partijen en organisaties die middenin de samenleving staan en gedreven zijn om samen, domeinoverstijgend suïcidepreventie verder te brengen.
113 Zelfmoordpreventie
Copyright © 2023. Alle rechten voorbehouden
Het Trimbos-instituut en Pharos bieden een waardevolle handreiking om gemeenten te ondersteunen bij het ontwikkelen van beleid rond mentale gezondheid voor kinderen en jongeren. De handreiking biedt een helder stappenplan voor het opstellen van een breed gedragen plan, inclusief tips voor beleidsinvulling en inspirerende voorbeelden.
De Studenten Welzijnswijzer helpt studentverenigingen bij het organiseren van preventieve en curatieve maatregelen voor het mentale welzijn van hun leden; een initiatief van Avans Hogeschool en Stichting Lieve Mark.
U kunt bijdragen door meer awareness te creëren over de voor- en nadelen van sociale media.
Kinderen en jongeren ontwikkelen zich het best als het goed met ze gaat. Als ze lekker in hun vel zitten, zichzelf kunnen zijn en gezond en veilig opgroeien in een kansrijke omgeving. Vanuit het onderwijs werken aan welbevinden doe je samen met leerlingen, ouders, professionals in en rond het onderwijs en beleidsmakers. En met een schoolbrede inzet: op alle lagen in en om de school en met verschillende acties en interventies die op elkaar aansluiten.
Meer weten?
Bekijk dan de website van Welbevinden op School, het landelijke kennis- en ondersteuningsprogramma van Pharos en het Trimbos-instituut. Welbevinden op School is er voor professionals in onderwijs, GGD en beleid. De kennis en tools helpen je snel op weg om vanuit een duurzame, gezamenlijke visie te werken aan welbevinden. Welbevinden op School is kennispartner van Gezonde School.
Stichting PraatErover! plaatst gecertificeerde psychische hulpverleners die begaan zijn met jongvolwassenen op studentenverenigingen (gezelligheids- culturele- en sportverenigingen). Op deze manier krijgen studenten toegang tot toegankelijke gratis psychische hulpverlening zonder wachtrij.
Met Rondom Jong van Trimbosinstituut, NCJ en GGD GHOR Nederland versterk je depressiepreventie op scholen en de ketensamenwerking in je regio rond jongeren. Materialen zijn gratis verkrijgbaar.
Dan kunt u hen wijzen naar www.stilgeweest.nl of www.toenwashetstil.nl. Deze websites bieden informatie en verhalen van jongeren en volwassenen die lotgenoten zijn. Ze behandelen rouw na zelfdoding, zodat nabestaanden zich minder alleen voelen. Uiteindelijk heeft dit een (bewezen) preventieve werking op verdere zelfdodingen.
Ook kunt u als school bijdragen door een van onderstaande programma’s te implementeren. Sommige programma’s zijn eenvoudiger te implementeren dan anderen. Zo vraagt STORM meer tijd, maar u kunt wel alvast starten met een aantal onderdelen van het programma.
Als (grote) werkgeversorganisatie kunt u afspraken maken met instanties die laagdrempelige toegang tot psychologen geven. Wanneer een jongvolwassen medewerker mentale problemen ervaart, kan deze laagdrempelige zorg mogelijk voldoende zijn of de wachtlijstperiode tot de reguliere zorg overbruggen. Het kan gaan om specifieke trainingen, zoals examentraining, of individuele begeleiding.
Als zorginstelling kunt u bijdragen door aan te sluiten bij de communicatiemiddelen van de doelgroep. Maak bijvoorbeeld gebruik van:
Als iemand met suïcidale gedachten aanklopt voor hulpverlening is er vaak een wachttijd voor de behandeling kan beginnen. Maar het risico van wachten en niets doen is groot. Als gemeente kunt u helpen de wachttijd te overbruggen door een contract sluiten met de Eigen Kracht Centrale en dit bekend te maken bij zorgprofessionals. De Eigen Kracht Centrale helpt mensen in moeilijke situaties om de eigen regie te pakken door met hun netwerk een plan te maken.
Jongvolwassenen kunnen ook gewezen worden op de WachtVerzachter. Dat is een organisatie die zich inzet voor mensen die in afwachting zijn van psychische hulp. Tot nu toe in Dronten, Utrecht en Lelystad (17+ jaar) en in Kampen en Eindhoven (18- jaar). Zij worden direct gekoppeld aan een ervaringsdeskundige die hun situatie (h)erkent. Jongvolwassenen kunnen meteen aan de slag in een veilige omgeving waarin niets hoeft en alles mag. Daarnaast worden er diverse activiteiten georganiseerd gericht op ontmoeting, ontspanning en verdieping.
Als zorgorganisatie kunt u bijdragen door de ‘leidraad suïcidepreventie jongeren, een netwerkbrede werkwijze’ te implementeren (zowel geldig voor 18- als 18+). U kunt onder andere:
Behandeling richten op zowel de suïcidaliteit als de onderliggende problematiek.
Bij de leidraad zijn handreikingen verschenen over:
Als onderwijsinstelling kunt u bijdragen door te zorgen dat er een suïcidepreventie- en postventieprotocol is. Bekijk de materialen die specifiek zijn ontwikkeld om onderwijsinstellingen hierin te ondersteunen.
U kunt bijdragen door zich bewust te zijn van de risicofactoren en extra alert te zijn bij de jongeren en jongvolwassenen die binnen de risicogroep vallen. Welke onderzoeken zijn relevant?
U kunt bijdragen door zoveel mogelijk mensen in uw organisatie die contact hebben met jongvolwassenen op te leiden als gatekeeper. Bekijk het trainingsaanbod voor gatekeepers van 113 Zelfmoordpreventie.
Afgeleid van deze Gatekeepertraining biedt 113 voor toekomstige zorgprofessionals verschillende e-learning modules (inclusief aanvullend lesprogramma) over suïcidepreventievaardigheden, zowel voor alle MBO en HBO Zorg- en Welzijnsopleidingen als voor WO-psychologen.
U kunt bijdragen door het gesprek aan te blijven gaan met jongvolwassenen die iemand hebben verloren aan zelfdoding. U kunt ze onder andere verwijzen naar de website Stilgeweest, gericht op jonge nabestaanden van zelfdoding
Houd Moed is een online platform voor iedereen die te maken heeft (gehad) met zelfdoding. Het platform publiceert hoopvolle verhalen van mensen die ooit kampte met suïcidaliteit. U kunt bijdragen door Houd Moed te verspreiden onder jongvolwassenen.
U kunt bijdragen door laagdrempelige organisaties bekend te maken bij jongvolwassen en initiatieven in de regio op te zetten of te ondersteunen.
U kunt bijdragen door deze campagnes te verspreiden, bekend te maken of aan te sluiten:
In de gratis online VraagMaar-training leren deelnemers hoe ze het gesprek met een jongere kunnen voeren over gedachten aan zelfdoding en daarmee mogelijk iemand kunnen helpen. U kunt bijdragen door de training te volgen en te verspreiden. Bijvoorbeeld door ouders van jongvolwassenen en anderen die in contact komen met jongvolwassenen te vragen de training te volgen.
Voor onderwijsprofessionals, sociaal werkers, etc. die werken met jongeren tussen ongeveer 11 en 18 jaar en ook aandacht willen besteden aan seksuele en genderdiversiteit, is er de e-learning Weet jij hoe het ècht gaat met de jongeren in jouw dagelijkse werk? Uit onderzoek blijkt dat namelijk LHBTI-jongeren veel vaker kampen met depressie dan hun heteroseksuele en cisgender leeftijdsgenoten.
De Checkers is een online tool van MIND Us die mensen in de omgeving van jongeren bewust maakt van hun rol als supportfiguur en hen tools in handen geeft om die rol goed en met vertrouwen te vervullen. Zodat jongeren zich erkend en verbonden voelen.
U kunt bijdragen door meer awareness te creëren over de voor- en nadelen van sociale media.
Inzetten van universele preventie'lessen'
U kunt bijdragen door als school, gemeente of (sport)organisatie algemene preventie’lessen’ te geven aan jongeren. Enkele organisaties die dit aanbieden zijn:
Tip: Beantwoord deze vragen als je een interventie kiest:
U kunt bijdragen door campagnes gericht op jongvolwassenen te verspreiden, bekend te maken of aan te sluiten. Enkele campagnes zijn: