Hoe help jij om suïcide te voorkomen?
“Ik leer medewerkers van onze organisatie hoe ze het gesprek over zelfdoding het beste kunnen voeren als ze ermee te maken krijgen. Ze kunnen zich inschrijven voor de training suïcidepreventie. Maar ook partners met wie we samenwerken nodig ik regelmatig uit om mee te doen. Ik zie het als een mooi gebaar om hen gratis de training te laten volgen. Het is goed voor de samenwerkingsrelatie. En hoe meer mensen dit gesprek durven en kunnen voeren, hoe beter.”
Dat klinkt heel volhardend. Waar komt die sterke drijfveer vandaan?
“In mijn eigen omgeving heb ik te maken gehad met zelfdoding en met geliefden die worstelden met suïcidale gedachten. De machteloosheid die je dan voelt is enorm. Ik weet ook dat het niet altijd lukt om als naaste te helpen. Iemand wil zijn familie en vrienden geen verdriet doen en zegt juist niets tegen de mensen die het dichtst bij staan. Daarom hoop ik dat er dan iemand anders is. Op school, op het werk of in onze spreekkamer, met wie zij wel het gesprek aan durven gaan. Ik vind het belangrijk dat overheidsorganisaties zoals wij goed getraind zijn om dit gesprek te kunnen voeren. Juist wij hebben veel te maken met mensen in een risicovolle situatie voor suïcide.”
Hoe ben je in de schuldhulpverlening beland?
“Het begon aan de andere kant van de tafel. Ik had een bedrijf dat failliet ging en daardoor belandde ik zelf in de schulden. Stap voor stap kwam ik daar uit. Toen er een baan in de schuldhulpverlening op mijn pad kwam, greep ik die kans met beide handen aan. Want als het over schulden gaat, doet dat iets met mij. Zolang je in de financiële problemen zit, kun je niet verder met je leven. Met mijn werk in de schuldhulpverlening kan ik iets doen om mensen weer een nieuwe toekomst te geven.”
Je weet dus hoe het voelt om in diepe schulden te zitten?
“Ja, maar ik weet ook dat het voor niemand hetzelfde is. De ene mens reageert heel anders dan de ander in dezelfde situatie. Wel denk ik dat ik dichterbij sta dan iemand die zelf nooit heeft meegemaakt hoe het is om schulden te hebben.”
Heb je toen zelf last gehad van suïcidale gedachten?
“Nee, die gedachte is nooit in mij opgekomen. Ook al heb ik zwarte sneeuw gezien.”
Wat heeft jou geholpen om je leven weer op de rit te krijgen?
“Ik voelde mij gelukkig weerbaar genoeg volop aan het werk te gaan. Ook mijn geloof heeft veel voor mij betekend. Daarom werk ik naast mijn baan ook als vrijwilliger bij de Hooplijn. Mensen kunnen bellen als ze willen praten over hun problemen of als ze zich eenzaam voelen. We oordelen niet en tonen empathie. We willen mensen het gevoel geven dat ze geliefd zijn en gezien worden.”
Wat is volgens jou nodig om het gesprek over suïcide te kunnen voeren?
“Het belangrijkste is dat mensen binnen organisaties leren hoe je het gesprek over suïcidevoert. Dat zie ik ook als onderdeel van goed werkgeverschap. Ik merk bij onze mensen dat zevaak bang zijn om het over zelfdoding te hebben. Doordat we het binnen onze organisatiebespreekbaar maken en kaders bieden, hoop ik dat ze het gesprek wel durven aangaan.”
Waar denk je dat mensen bang voor zijn?
“Dat ze de verkeerde dingen zeggen en iemand juist op ideeën brengen. Ik hoor dat vaak terug tijdens de trainingen die ik geef. Als je het gesprek niet vaak hebt gevoerd, voelt het veiliger om even een ander weggetje in te slaan. Daarom zit de kracht van deze training ook in de herhaling. Regelmatig het gesprek over zelfdoding blijven trainen is heel belangrijk.”
Waar maak jij je zorgen om?
“We zien steeds meer jongeren met schulden en ik hoor ook dat zij steeds meer psychische klachten ervaren. Ik vind het een gevaarlijke combinatie. Hoe kunnen we jongeren beter bereiken en aan ons binden? En hoe sluiten onze taal en communicatiemiddelen beter aan bijde doelgroep? Dat zijn vragen die ons bezighouden.”
Waar ben je dankbaar voor?
“Voor mijn werk aan de Hooplijn. Het werkt ontzettend helend om op die manier een ander te kunnen helpen. Ik ben ook dankbaar als ik na een training zie dat mensen binnen onze organisatie met meer zelfvertrouwen het gesprek over suïcide durven voeren.”
Welke hoopvolle boodschap wil je meegeven aan mensen die zich nu eenzaam en radeloos voelen?
“Ik vind het een lastige vraag. Hij raakt me, omdat ik in mijn persoonlijke situatie te maken had met suïcidaliteit. Soms wist ik gewoon niet meer wat ik moest zeggen. Het maakt je machteloos en verdrietig. Toch blijf ik geloven dat er een ‘lifeline’ is. De situatie waar je nu in zit kan veranderen. Alleen zie je dat nu even niet, maar het kan wel.”
Over de Wereld Suïcide Preventie Week
Van 9-15 september 2024 is het Wereld Suïcide Preventie Week. In deze week vragen we extra aandacht voor suïcidepreventie. Dat doen we niet zomaar: elke 40 seconden stapt er iemand op de wereld uit het leven. In Nederland overlijden gemiddeld 1.850 mensen per jaar door suïcide. Dat zijn er 5 per dag. Elke suïcide raakt 135 mensen. Op jaarbasis zijn dat bijna 250.000 mensen, net zoveel als het inwoneraantal van de stad Eindhoven. We hebben jouw hulp hard nodig om deze cijfers naar beneden te halen. Help jij mee? Suïcide raakt ons allemaal. Help mee om het aantal suïcides omlaag te krijgen en kijk op www.samenmindersuicide.nl.
‘Samen Minder Suïcide’ is een netwerk van partijen en organisaties die middenin de samenleving staan en gedreven zijn om samen, domeinoverstijgend suïcidepreventie verder te brengen.
113 Zelfmoordpreventie
Copyright © 2023. Alle rechten voorbehouden
Het Trimbos-instituut en Pharos bieden een waardevolle handreiking om gemeenten te ondersteunen bij het ontwikkelen van beleid rond mentale gezondheid voor kinderen en jongeren. De handreiking biedt een helder stappenplan voor het opstellen van een breed gedragen plan, inclusief tips voor beleidsinvulling en inspirerende voorbeelden.
De Studenten Welzijnswijzer helpt studentverenigingen bij het organiseren van preventieve en curatieve maatregelen voor het mentale welzijn van hun leden; een initiatief van Avans Hogeschool en Stichting Lieve Mark.
U kunt bijdragen door meer awareness te creëren over de voor- en nadelen van sociale media.
Kinderen en jongeren ontwikkelen zich het best als het goed met ze gaat. Als ze lekker in hun vel zitten, zichzelf kunnen zijn en gezond en veilig opgroeien in een kansrijke omgeving. Vanuit het onderwijs werken aan welbevinden doe je samen met leerlingen, ouders, professionals in en rond het onderwijs en beleidsmakers. En met een schoolbrede inzet: op alle lagen in en om de school en met verschillende acties en interventies die op elkaar aansluiten.
Meer weten?
Bekijk dan de website van Welbevinden op School, het landelijke kennis- en ondersteuningsprogramma van Pharos en het Trimbos-instituut. Welbevinden op School is er voor professionals in onderwijs, GGD en beleid. De kennis en tools helpen je snel op weg om vanuit een duurzame, gezamenlijke visie te werken aan welbevinden. Welbevinden op School is kennispartner van Gezonde School.
Stichting PraatErover! plaatst gecertificeerde psychische hulpverleners die begaan zijn met jongvolwassenen op studentenverenigingen (gezelligheids- culturele- en sportverenigingen). Op deze manier krijgen studenten toegang tot toegankelijke gratis psychische hulpverlening zonder wachtrij.
Met Rondom Jong van Trimbosinstituut, NCJ en GGD GHOR Nederland versterk je depressiepreventie op scholen en de ketensamenwerking in je regio rond jongeren. Materialen zijn gratis verkrijgbaar.
Dan kunt u hen wijzen naar www.stilgeweest.nl of www.toenwashetstil.nl. Deze websites bieden informatie en verhalen van jongeren en volwassenen die lotgenoten zijn. Ze behandelen rouw na zelfdoding, zodat nabestaanden zich minder alleen voelen. Uiteindelijk heeft dit een (bewezen) preventieve werking op verdere zelfdodingen.
Ook kunt u als school bijdragen door een van onderstaande programma’s te implementeren. Sommige programma’s zijn eenvoudiger te implementeren dan anderen. Zo vraagt STORM meer tijd, maar u kunt wel alvast starten met een aantal onderdelen van het programma.
Als (grote) werkgeversorganisatie kunt u afspraken maken met instanties die laagdrempelige toegang tot psychologen geven. Wanneer een jongvolwassen medewerker mentale problemen ervaart, kan deze laagdrempelige zorg mogelijk voldoende zijn of de wachtlijstperiode tot de reguliere zorg overbruggen. Het kan gaan om specifieke trainingen, zoals examentraining, of individuele begeleiding.
Als zorginstelling kunt u bijdragen door aan te sluiten bij de communicatiemiddelen van de doelgroep. Maak bijvoorbeeld gebruik van:
Als iemand met suïcidale gedachten aanklopt voor hulpverlening is er vaak een wachttijd voor de behandeling kan beginnen. Maar het risico van wachten en niets doen is groot. Als gemeente kunt u helpen de wachttijd te overbruggen door een contract sluiten met de Eigen Kracht Centrale en dit bekend te maken bij zorgprofessionals. De Eigen Kracht Centrale helpt mensen in moeilijke situaties om de eigen regie te pakken door met hun netwerk een plan te maken.
Er bestaan ook herstelacademies en Recovery Colleges waar je ervaringen kunt uitwisselen, steun vindt en van elkaar kunt leren. Via de Mind Atlas en het aanklikken van de optie ‘zelfregie- en herstelcentra’, vind je adressen bij jou in de buurt.
Jongvolwassenen kunnen ook gewezen worden op de WachtVerzachter. Dat is een organisatie die zich inzet voor mensen die in afwachting zijn van psychische hulp. Tot nu toe in Dronten, Utrecht, Lelystad, Nieuwegein en Stichtse Vecht (17+ jaar) en in Kampen en Eindhoven (18- jaar). Zij worden direct gekoppeld aan een ervaringsdeskundige die hun situatie (h)erkent. Jongvolwassenen kunnen meteen aan de slag in een veilige omgeving waarin niets hoeft en alles mag. Daarnaast worden er diverse activiteiten georganiseerd gericht op ontmoeting, ontspanning en verdieping.
Love Your Mind is er voor jongeren van 14 t/m 23 jaar met mentale klachten die op een wachtlijst staan. Het initiatief is ontwikkeld door en voor jongeren. Zij kunnen er terecht voor informatie, advies, voorlichting, (h)erkenning en ontspanning. En kunnen hen vinden in: Den Haag, Zoetermeer, Delft, Rijswijk, Pijnacker-Nootdorp, Westland, Midden Delfland, Wassenaar en Leidschendam-Voorburg.
Als zorgorganisatie kunt u bijdragen door de ‘leidraad suïcidepreventie jongeren, een netwerkbrede werkwijze’ te implementeren (zowel geldig voor 18- als 18+). U kunt onder andere:
Behandeling richten op zowel de suïcidaliteit als de onderliggende problematiek.
Bij de leidraad zijn handreikingen verschenen over:
Als onderwijsinstelling kunt u bijdragen door te zorgen dat er een suïcidepreventie- en postventieprotocol is. Bekijk de materialen die specifiek zijn ontwikkeld om onderwijsinstellingen hierin te ondersteunen.
U kunt bijdragen door zich bewust te zijn van de risicofactoren en extra alert te zijn bij de jongeren en jongvolwassenen die binnen de risicogroep vallen. Welke onderzoeken zijn relevant?
U kunt bijdragen door zoveel mogelijk mensen in uw organisatie die contact hebben met jongvolwassenen op te leiden als gatekeeper. Bekijk het trainingsaanbod voor gatekeepers van 113 Zelfmoordpreventie.
Afgeleid van deze Gatekeepertraining biedt 113 voor toekomstige zorgprofessionals verschillende e-learning modules (inclusief aanvullend lesprogramma) over suïcidepreventievaardigheden, zowel voor alle MBO en HBO Zorg- en Welzijnsopleidingen als voor WO-psychologen.
U kunt bijdragen door het gesprek aan te blijven gaan met jongvolwassenen die iemand hebben verloren aan zelfdoding. U kunt ze onder andere verwijzen naar de website Stilgeweest, gericht op jonge nabestaanden van zelfdoding
Houd Moed is een online platform voor iedereen die te maken heeft (gehad) met zelfdoding. Het platform publiceert hoopvolle verhalen van mensen die ooit kampte met suïcidaliteit. U kunt bijdragen door Houd Moed te verspreiden onder jongvolwassenen.
U kunt bijdragen door laagdrempelige organisaties bekend te maken bij jongvolwassen en initiatieven in de regio op te zetten of te ondersteunen.
U kunt bijdragen door deze campagnes te verspreiden, bekend te maken of aan te sluiten:
In de gratis online VraagMaar-training leren deelnemers hoe ze het gesprek met een jongere kunnen voeren over gedachten aan zelfdoding en daarmee mogelijk iemand kunnen helpen. U kunt bijdragen door de training te volgen en te verspreiden. Bijvoorbeeld door ouders van jongvolwassenen en anderen die in contact komen met jongvolwassenen te vragen de training te volgen.
Voor onderwijsprofessionals, sociaal werkers, etc. die werken met jongeren tussen ongeveer 11 en 18 jaar en ook aandacht willen besteden aan seksuele en genderdiversiteit, is er de e-learning Weet jij hoe het ècht gaat met de jongeren in jouw dagelijkse werk? Uit onderzoek blijkt dat namelijk LHBTI-jongeren veel vaker kampen met depressie dan hun heteroseksuele en cisgender leeftijdsgenoten.
De Checkers is een online tool van MIND Us die mensen in de omgeving van jongeren bewust maakt van hun rol als supportfiguur en hen tools in handen geeft om die rol goed en met vertrouwen te vervullen. Zodat jongeren zich erkend en verbonden voelen.
U kunt bijdragen door meer awareness te creëren over de voor- en nadelen van sociale media.
Inzetten van universele preventie'lessen'
U kunt bijdragen door als school, gemeente of (sport)organisatie algemene preventie’lessen’ te geven aan jongeren. Enkele organisaties die dit aanbieden zijn:
Tip: Beantwoord deze vragen als je een interventie kiest:
U kunt bijdragen door campagnes gericht op jongvolwassenen te verspreiden, bekend te maken of aan te sluiten. Enkele campagnes zijn:
