Nieuws
20 december 2022
Geldzorgen, armoede en schulden vormen steeds vaker een bron van zorg en wanhoop. Omdat mensen met schulden een risicogroep vormen als het gaat om suïcidaliteit, is vroegtijdige signalering van groot belang. “Zelfmoordpreventie begint bij de eerste onbetaalde rekening” zegt trainer, lector en hoogleraar schuldenproblematiek Nadja Jungmann. “Daarom roep ik juist nú, met de oplopende energiekosten, iedereen die samenwerkt met mensen die financiële problemen hebben op om naar samenmindersuicide.nl/schulden te gaan.”
Jungmann heeft vanuit de Landelijke Agenda Suïcidepreventie het project ‘Schulden en suïcidepreventie’ opgezet. Hiervoor heeft zij opleidingsmateriaal ontwikkeld om iedereen die werkt met mensen met geldzorgen en schulden te trainen. Met dit materiaal wordt suïcidaliteit bij cliënten en hulpvragers herkend en durven medewerkers het gesprek over suïcide aan te gaan. Wanneer nodig kunnen medewerkers de mensen die zij spreken doorverwijzen naar de juiste plek voor hulp. Deze informatie inclusief de gratis workshop is nú te vinden op samenmindersuicide.nl/schulden.
Doelgroep website
“De informatie op de website is bedoeld voor iedereen die samenwerkt met mensen die financiële problemen hebben”, vertelt Jungmann. “Die samenwerking kan hulpverlenend, ondersteunend of incasserend zijn. Voor al die mensen geven we op de website tips om het gesprek over zelfdodingsgedachten aan te gaan en geven we achtergrondinformatie over de samenhang van geldzorgen en zelfdoding. We hopen dat iedereen daarnaast het workshopmateriaal downloadt, om binnen 2,5 uur meer kennis op te doen van de relatie die er ligt tussen schuldenproblematiek en suïcidaliteit. Het materiaal biedt handvatten wat te doen als die signalen er inderdaad zijn. Voor trainers die al werkzaam zijn in het schuldendomein is er een gratis verdiepende training beschikbaar.”
Dé vraag durven stellen
Mensen in het schuldendomein, zoals schuldhulpverleners, bewindvoerders, vrijwilligers, budgetcoaches en incassomedewerkers zijn degenen die suïcidaliteitsgedachten bij mensen met geldproblemen als eerste kunnen opmerken. Niet iedereen die schulden en suïcidale gedachten heeft, deelt die gedachten met zijn of haar naaste omgeving. Schaamte en angst weerhouden hen daarvan, de stap om erover te praten is groot. Toch zijn veel mensen die gesprekken hebben met mensen met schulden huiverig om de vraag ‘denk je er weleens over om uit het leven te stappen?’ te stellen. Onterecht, volgens Jungmann: “Met mijn project wil ik de fabel de wereld uit helpen dat mensen met schulden worden aangezet tot suïcide als ernaar gevraagd wordt. Het methodisch inzicht en de gespreksvaardigheden uit het trainingsmateriaal en de workshop kunnen ervoor zorgen dat die belangrijke vraag vaker gesteld wordt, zodat mensen die suïcidaal zijn, vaker en sneller bij de juiste hulpverleningsinstanties terecht komen.”
Oog voor de menselijke maat
Dat schulden en zelfmoordgedachten soms in elkaars verlengde liggen, is bij 113 Zelfmoordpreventie al langer bekend. Een substantieel deel van de mensen die de hulplijn belt, worstelt ook met financiële problemen. Voor 113 reden om Jungmann te vragen als projectleider voor dit project binnen de Landelijke Agenda Suïcidepreventie. Vooral omdat zij als trainer de werkvelden waar de training zich op richt door en door kent. Daarbij helpt het dat zij schuldenproblematiek ook bestudeert als bijzonder hoogleraar en lector Schuldenproblematiek. Daarnaast heeft ze een door privéomstandigheden gevoede betrokkenheid met dit onderwerp, waardoor het belang van dit project voor haar persoonlijk nog groter werd. Jungmann is een vrouw met een missie: “We leven in een tijdsgewricht waarin pijnlijk duidelijk is geworden dat we oog moeten hebben voor de menselijke maat. Ik hoop dat ik, binnen die menselijke maat, kan bijdragen aan alertheid op mogelijke suïcidaliteit door de wanhoop die armoede en schuldenproblematiek met zich kunnen meebrengen.”
Juist nu ontzettend nodig
Voorafgaand aan de oplopende inflatie telde het Centraal Planbureau voor de Statistiek (CBS) al ruim 600.000 huishoudens met een geregistreerde schuldenlast. Het CBS rekende na Prinsjesdag de noodmaatregelen van het kabinet door en vermoedt dat de schuldenproblematiek verder gaat toenemen. De eerste signalen zijn hiervan al zichtbaar. Zo melden steeds meer mensen zich bij de Voedselbank of een Fonds Urgente Noden. Mensen met schulden hebben twee keer zo vaak suïcidale gedachten als mensen zonder schulden. Zweeds onderzoek laat zien dat mensen die schulden hebben (gehad) een 2,5 keer zo grote kans hebben om te overlijden aan suïcide dan mensen die nooit schulden hebben gehad (Rojas, 2021). Engels onderzoek toont ook aan dat de kans bijna vier keer zo groot is op een suïcidepoging bij mensen met schulden vergeleken met mensen zonder schulden (Naranjo et al., 2021).
Meer informatie:
Deel artikel :
‘Samen Minder Suïcide’ is een netwerk van partijen en organisaties die middenin de samenleving staan en gedreven zijn om samen, domeinoverstijgend suïcidepreventie verder te brengen.
113 Zelfmoordpreventie
Copyright © 2023. Alle rechten voorbehouden
Het Trimbos-instituut en Pharos bieden een waardevolle handreiking om gemeenten te ondersteunen bij het ontwikkelen van beleid rond mentale gezondheid voor kinderen en jongeren. De handreiking biedt een helder stappenplan voor het opstellen van een breed gedragen plan, inclusief tips voor beleidsinvulling en inspirerende voorbeelden.
De Studenten Welzijnswijzer helpt studentverenigingen bij het organiseren van preventieve en curatieve maatregelen voor het mentale welzijn van hun leden; een initiatief van Avans Hogeschool en Stichting Lieve Mark.
U kunt bijdragen door meer awareness te creëren over de voor- en nadelen van sociale media.
Kinderen en jongeren ontwikkelen zich het best als het goed met ze gaat. Als ze lekker in hun vel zitten, zichzelf kunnen zijn en gezond en veilig opgroeien in een kansrijke omgeving. Vanuit het onderwijs werken aan welbevinden doe je samen met leerlingen, ouders, professionals in en rond het onderwijs en beleidsmakers. En met een schoolbrede inzet: op alle lagen in en om de school en met verschillende acties en interventies die op elkaar aansluiten.
Meer weten?
Bekijk dan de website van Welbevinden op School, het landelijke kennis- en ondersteuningsprogramma van Pharos en het Trimbos-instituut. Welbevinden op School is er voor professionals in onderwijs, GGD en beleid. De kennis en tools helpen je snel op weg om vanuit een duurzame, gezamenlijke visie te werken aan welbevinden. Welbevinden op School is kennispartner van Gezonde School.
Stichting PraatErover! plaatst gecertificeerde psychische hulpverleners die begaan zijn met jongvolwassenen op studentenverenigingen (gezelligheids- culturele- en sportverenigingen). Op deze manier krijgen studenten toegang tot toegankelijke gratis psychische hulpverlening zonder wachtrij.
Met Rondom Jong van Trimbosinstituut, NCJ en GGD GHOR Nederland versterk je depressiepreventie op scholen en de ketensamenwerking in je regio rond jongeren. Materialen zijn gratis verkrijgbaar.
Dan kunt u hen wijzen naar www.stilgeweest.nl of www.toenwashetstil.nl. Deze websites bieden informatie en verhalen van jongeren en volwassenen die lotgenoten zijn. Ze behandelen rouw na zelfdoding, zodat nabestaanden zich minder alleen voelen. Uiteindelijk heeft dit een (bewezen) preventieve werking op verdere zelfdodingen.
Ook kunt u als school bijdragen door een van onderstaande programma’s te implementeren. Sommige programma’s zijn eenvoudiger te implementeren dan anderen. Zo vraagt STORM meer tijd, maar u kunt wel alvast starten met een aantal onderdelen van het programma.
Als (grote) werkgeversorganisatie kunt u afspraken maken met instanties die laagdrempelige toegang tot psychologen geven. Wanneer een jongvolwassen medewerker mentale problemen ervaart, kan deze laagdrempelige zorg mogelijk voldoende zijn of de wachtlijstperiode tot de reguliere zorg overbruggen. Het kan gaan om specifieke trainingen, zoals examentraining, of individuele begeleiding.
Als zorginstelling kunt u bijdragen door aan te sluiten bij de communicatiemiddelen van de doelgroep. Maak bijvoorbeeld gebruik van:
Als iemand met suïcidale gedachten aanklopt voor hulpverlening is er vaak een wachttijd voor de behandeling kan beginnen. Maar het risico van wachten en niets doen is groot. Als gemeente kunt u helpen de wachttijd te overbruggen door een contract sluiten met de Eigen Kracht Centrale en dit bekend te maken bij zorgprofessionals. De Eigen Kracht Centrale helpt mensen in moeilijke situaties om de eigen regie te pakken door met hun netwerk een plan te maken.
Er bestaan ook herstelacademies en Recovery Colleges waar je ervaringen kunt uitwisselen, steun vindt en van elkaar kunt leren. Via de Mind Atlas en het aanklikken van de optie ‘zelfregie- en herstelcentra’, vind je adressen bij jou in de buurt.
Jongvolwassenen kunnen ook gewezen worden op de WachtVerzachter. Dat is een organisatie die zich inzet voor mensen die in afwachting zijn van psychische hulp. Tot nu toe in Dronten, Utrecht, Lelystad, Nieuwegein en Stichtse Vecht (17+ jaar) en in Kampen en Eindhoven (18- jaar). Zij worden direct gekoppeld aan een ervaringsdeskundige die hun situatie (h)erkent. Jongvolwassenen kunnen meteen aan de slag in een veilige omgeving waarin niets hoeft en alles mag. Daarnaast worden er diverse activiteiten georganiseerd gericht op ontmoeting, ontspanning en verdieping.
Love Your Mind is er voor jongeren van 14 t/m 23 jaar met mentale klachten die op een wachtlijst staan. Het initiatief is ontwikkeld door en voor jongeren. Zij kunnen er terecht voor informatie, advies, voorlichting, (h)erkenning en ontspanning. En kunnen hen vinden in: Den Haag, Zoetermeer, Delft, Rijswijk, Pijnacker-Nootdorp, Westland, Midden Delfland, Wassenaar en Leidschendam-Voorburg.
Als zorgorganisatie kunt u bijdragen door de ‘leidraad suïcidepreventie jongeren, een netwerkbrede werkwijze’ te implementeren (zowel geldig voor 18- als 18+). U kunt onder andere:
Behandeling richten op zowel de suïcidaliteit als de onderliggende problematiek.
Bij de leidraad zijn handreikingen verschenen over:
Als onderwijsinstelling kunt u bijdragen door te zorgen dat er een suïcidepreventie- en postventieprotocol is. Bekijk de materialen die specifiek zijn ontwikkeld om onderwijsinstellingen hierin te ondersteunen.
U kunt bijdragen door zich bewust te zijn van de risicofactoren en extra alert te zijn bij de jongeren en jongvolwassenen die binnen de risicogroep vallen. Welke onderzoeken zijn relevant?
U kunt bijdragen door zoveel mogelijk mensen in uw organisatie die contact hebben met jongvolwassenen op te leiden als gatekeeper. Bekijk het trainingsaanbod voor gatekeepers van 113 Zelfmoordpreventie.
Afgeleid van deze Gatekeepertraining biedt 113 voor toekomstige zorgprofessionals verschillende e-learning modules (inclusief aanvullend lesprogramma) over suïcidepreventievaardigheden, zowel voor alle MBO en HBO Zorg- en Welzijnsopleidingen als voor WO-psychologen.
U kunt bijdragen door het gesprek aan te blijven gaan met jongvolwassenen die iemand hebben verloren aan zelfdoding. U kunt ze onder andere verwijzen naar de website Stilgeweest, gericht op jonge nabestaanden van zelfdoding
Houd Moed is een online platform voor iedereen die te maken heeft (gehad) met zelfdoding. Het platform publiceert hoopvolle verhalen van mensen die ooit kampte met suïcidaliteit. U kunt bijdragen door Houd Moed te verspreiden onder jongvolwassenen.
U kunt bijdragen door laagdrempelige organisaties bekend te maken bij jongvolwassen en initiatieven in de regio op te zetten of te ondersteunen.
U kunt bijdragen door deze campagnes te verspreiden, bekend te maken of aan te sluiten:
In de gratis online VraagMaar-training leren deelnemers hoe ze het gesprek met een jongere kunnen voeren over gedachten aan zelfdoding en daarmee mogelijk iemand kunnen helpen. U kunt bijdragen door de training te volgen en te verspreiden. Bijvoorbeeld door ouders van jongvolwassenen en anderen die in contact komen met jongvolwassenen te vragen de training te volgen.
Voor onderwijsprofessionals, sociaal werkers, etc. die werken met jongeren tussen ongeveer 11 en 18 jaar en ook aandacht willen besteden aan seksuele en genderdiversiteit, is er de e-learning Weet jij hoe het ècht gaat met de jongeren in jouw dagelijkse werk? Uit onderzoek blijkt dat namelijk LHBTI-jongeren veel vaker kampen met depressie dan hun heteroseksuele en cisgender leeftijdsgenoten.
De Checkers is een online tool van MIND Us die mensen in de omgeving van jongeren bewust maakt van hun rol als supportfiguur en hen tools in handen geeft om die rol goed en met vertrouwen te vervullen. Zodat jongeren zich erkend en verbonden voelen.
U kunt bijdragen door meer awareness te creëren over de voor- en nadelen van sociale media.
Inzetten van universele preventie'lessen'
U kunt bijdragen door als school, gemeente of (sport)organisatie algemene preventie’lessen’ te geven aan jongeren. Enkele organisaties die dit aanbieden zijn:
Tip: Beantwoord deze vragen als je een interventie kiest:
U kunt bijdragen door campagnes gericht op jongvolwassenen te verspreiden, bekend te maken of aan te sluiten. Enkele campagnes zijn:
